Dị ứng thực phẩm ở người cao tuổi

Với sự gia tăng đáng kể tuổi thọ, người ta dự đoán vào năm 2050, sẽ có hơn 80 triệu người ở độ tuổi 65 trở lên, khoảng 20 triệu người có độ tuổi từ 85 tuổi trở lên. Sự gia tăng dân số già ngày càng nhanh này sẽ đối mặt tình trạng lão hóa của hệ thống miễn dịch.

Sự lão hóa hệ thống miễn dịch, gây ra những thay đổi đặc hiệu trong các loại tế bào khác nhau của hệ thống miễn dịch. Đối với các tế bào bón (mast cell), một loại tế bào chính tham gia vào các phản ứng dị ứng thức ăn, lão hóa làm giảm sự mất hạt (degranulation) của tế bào bón và gây rối loạn sự điều hòa chức năng.

Dị ứng thực phẩm là một vấn đề sức khỏe ngày càng tăng trong dân số già. Ước tính có tới 5% - 10% số người cao tuổi bị dị ứng thực phẩm nhưng không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Một nghiên cứu cho biết, 24,8% bệnh nhân được chăm sóc tại nhà (tuổi trung bình 77) dương tính với các dị nguyên thực phẩm. Ở người cao tuổi, các yếu tố làm dễ gây dị ứng thực phẩm là giảm axit dạ dày, dẫn đến giảm tiêu hóa protein và tăng tiếp xúc cơ thể với các phân tử gây dị ứng và giảm nồng độ globulin miễn dịch huyết thanh E (IgE).

Dinh dưỡng – thành trì bảo vệ hệ miễn dịch

Dinh dưỡng đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ thống miễn dịch. Ba vi chất dinh dưỡng quan trọng nhất là vitamin D, kẽm và sắt. Sự suy giảm hoặc thiếu hụt lượng calcitriol (dạng hoạt động của vitamin D) có thể ảnh hưởng tiêu cực đến phản ứng của IgE liên quan thực phẩm. Lượng kẽm nghèo nàn (hấp thụ từ thức ăn) có thể làm thay đổi hiệu quả miễn dịch, làm dễ dàng phát triển dị ứng thực phẩm. Thiếu sắt cũng làm giảm đáp ứng kháng thể và làm tăng nguy cơ bị dị ứng thực phẩm. Việc bổ sung vitamin và khoáng chất có thể cải thiện tình trạng này.

Triệu chứng nghèo nàn

Các triệu chứng của dị ứng thực phẩm có thể từ nhẹ đến nặng. Một người bị sốc phản vệ do thực phẩm cần cấp cứu ngay và việc chẩn đoán thực phẩm gây ra dị ứng dễ dàng hơn. Tuy nhiên, người cao tuổi ít có khả năng để bộc lộ sốc phản vệ, làm cho phát hiện nguyên nhân khó khăn hơn. Các triệu chứng nhẹ và thường không đặc hiệu và có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân: liên quan đến da, mũi, mắt, miệng/môi, tai, đường tiêu hóa hoặc hô hấp và hệ thống tim mạch.

Các triệu chứng đặc hiệu có thể không chính xác do người cao tuổi đang dùng các thuốc uống, mất ngủ, dị ứng môi trường, các vấn đề tiêu hóa, virut, rối loạn tự miễn, hoặc do tác động lão hóa nói chung. Dị ứng thực phẩm không được chẩn đoán (và bệnh celiac) có thể góp phần vào tình trạng mệt mỏi, kém hấp thu, và các viêm nhiễm tiếp tục làm trầm trọng sức khỏe của người cao tuổi.

Chìa khóa để chẩn đoán và quản lý tình trạng dị ứng thực phẩm ở người cao tuổi.

1. Khi bị dị ứng thực phẩm, phương pháp duy nhất là tránh các chất gây dị ứng. Kiểm tra kỹ thành phần trên nhãn trước khi mua thực phẩm.

2. Thiếu kiến ​​thức hiểu biết và lây nhiễm chéo thực phẩm có thể dẫn đến dị ứng. Người mua hàng phải yêu cầu người cung cấp cho biết thành phần hoặc công thức thực phẩm. Nếu không có thông tin thành phần rõ ràng, không biết xuất xứ thực phẩm, tốt nhất không nên dùng thực phẩm đó…

3. Đối với sốc phản vệ, cần cấp cứu ngay tại cơ sở y tế. Với trường hợp nhẹ, thuốc kháng histamin có thể hiệu quả trong việc làm giảm các triệu chứng. Tốt nhất, luôn có sẵn thuốc chống dị ứng đã được bác sĩ kê đơn trong người.

4. Để chọn thực phẩm thích hợp đảm bảo sự an toàn, cần:

• Đọc tất cả các nhãn thực phẩm và kiểm tra lại theo định kỳ, vì chất phụ gia có thể sẽ thay đổi. Nếu không chắc chắn thì không dùng.

• Điều chỉnh công thức nấu ăn. Nhiều trang web sẽ cung cấp thay thế và/hoặc thay đổi công thức nấu ăn thích hợp.

• Kiến thức là điều cần thiết để tránh dị ứng thực phẩm. Khi mua nên yêu cầu người cung cấp trả lời các thông tin liên quan đến thực phẩm.

• Tránh ô nhiễm chéo bằng cách làm sạch các khu vực chuẩn bị thức ăn, đồ dùng, đĩa ăn, chảo và các thiết bị nhà bếp. Xem xét các thiết bị an toàn khi cần thiết (ví dụ máy nướng bánh mì, lò vi sóng…).

• Kiểm tra thực đơn khi đặt mua thực phẩm giao đến nhà. Một số thực đơn có thể chứa các chất gây dị ứng thực phẩm, lây nhiễm chéo.

• Mang theo thức ăn an toàn khi đi chơi, dã ngoại. Nếu để thức ăn chung, tránh nhiễm chéo thức ăn gây dị ứng. Để an toàn hơn, nên ăn một bữa ăn nhẹ hoặc ăn trước khi tham gia cùng mọi người.

Bổ sung các chất thiết yếu

Bổ sung các vi chất thiết yếu, đặc biệt là sắt, kẽm và vitamin D; vitamin tổng hợp (A, C và E, vitamin B phức hợp, các chất khoáng); coenzyme Q10, chế phẩm sinh học probiotic, dầu cá omega-3 và L-glutamine cũng có lợi. Tuy nhiên cẩn thận khi dùng và phòng quá liều với người cao tuổi.

Có thể sử dụng một số dược thảo được khuyến cáo có các hiệu ứng tăng cường miễn dịch và chống viêm, chẳng hạn như trà xanh, cây kế sữa (milk thistle), bromelain (enzyme chiết xuất từ quả dứa), nghệ, và cây móng mèo (cat`s claw), nhưng cần hết sức thận trọng vì những tác dụng tương tác tiềm tàng.

Người bệnh nên ăn nhiều chất béo omega-3 như cá hồi, cá ngừ, cá thu, cá mòi, cá trích và các loại hạt như hạt lanh, hạt chia, hạt óc chó; dầu hạt cải. Ngoài ra, uống 6 – 8 cốc nước lọc mỗi ngày và tăng lượng probiotic hằng ngày bằng ăn sữa chua, nên chọn các loại thực phẩm giàu chất xơ.

Tránh chất béo trans trong thực phẩm nướng, thực phẩm chế biến sẵn. Vận động thể chất ít nhất 30 phút các ngày trong tuần; hạn chế rượu hoặc kiêng hoàn toàn. Có thể uống 1 ly nhỏ mỗi ngày đối với phụ nữ và 2 ly nhỏ mỗi ngày đối với nam.

Tư vấn cho người cao tuổi theo dõi các chất gây dị ứng thực phẩm không có trong thực phẩm, nhưng có thể có mặt trong các loại kem, mỹ phẩm, thuốc và các sản phẩm làm tóc.

TS.BS. Lê Thanh Hải

(Theo Todaysgeriatricmedicine)

Có chữa khỏi viêm da tiết bã nhờn?

Nguyễn Đức Trọng (@gmail.com)

Viêm da tiết bã nhờn là bệnh da bong vẩy và có sần, cấp tính hoặc mạn tính. Cho đến nay vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác của bệnh. Bệnh có xu hướng thiên về di truyền với sự tác động qua lại của các yếu tố như hormon, dinh dưỡng, viêm nhiễm và sang chấn về tinh thần. Theo nghiên cứu của y học thì nguyên nhân chính nhất gây ra bệnh viêm da tiết bã đó là do vi nấm dưới da kết hợp với bã nhờn thải ra gây bệnh, ngoài ra còn có các nguyên nhân khác như do thời tiết, do hệ thần kinh, do bệnh tật, do sử dụng thuốc gây kích thích phản ứng da,... Viêm da tiết bã có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ em, không phân biệt giới tính, độ tuổi, thường bị ở trẻ em là từ 2-10 tháng, còn người lớn từ 20-40 tuổi. Biểu hiện có thể có ngứa hoặc không. Các vùng da đầu, mặt, ngực, lưng, rốn, các nếp của da có thể nhờn hoặc khô với vẩy khô hoặc vẩy vàng nhờn. Bờ mi cũng có thể có tổn thương. Đỏ da, nứt da nhiễm khuẩn có thể gặp. Bệnh có thể tái phát và chuyển sang tình trạng mạn tính, gây cảm giác ngứa ở vùng da bệnh. Về điều trị: Do không xác định được nguyên nhân chính xác nên việc điều trị dứt điểm là vô cùng khó khăn. Tùy vị trí tổn thương có tóc hay không mà dùng các thuốc bôi, thuốc gội... Điều cần biết, viêm da tiết bã nhờn là bệnh tái đi tái lại suốt cuộc đời, mỗi lần bùng phát kéo dài hằng tuần, hằng tháng hoặc hằng năm. Vì vậy, nếu tái phát, bạn nên khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để được kê đơn điều trị thích hợp.

BS. Vũ Lan Anh

Chia sẻ mùi vị và hương thơm qua smartphone

Tuy nhiên, công nghệ hiện đại sẽ giúp bạn khắc phục được điểm yếu này. Không những vậy, bạn có thể chia sẻ mùi vị và hương thơm của hoa cỏ hay món ăn với người thân qua điện thoại thông minh (smartphone).

Phát tán mùi hương yêu thích qua smartphone

Một bằng sáng chế của Israel mới đăng ký gần đây miêu tả một công nghệ phát tán mùi hương yêu thích bằng smartphone và sẽ bán ra tại Bắc Mỹ và Viễn Đông.Yoav Ben David - cựu sỹ quan cấp cao trong quân đội Israel, và Moshe Zach - kỹ sư điện tử, đã phát triển được một phương thức cho phép phát tán một mùi hương tùy chọn tự động khi người dùng bước vào nhà, xe hoặc văn phòng của mình.

Smartphone của người dùng sẽ phát hiện họ đang đi vào và ngay lập tức kích hoạt cơ chế phát tán mùi hương. Tương tự, nó sẽ ngừng quá trình này khi xác định được người dùng đang rời khỏi căn phòng hoặc phương tiện. Hiện tại, người dùng có thể lựa chọn nhiều mùi hương và mùi vị, trong đó nổi bật là chanh, oải hương, hoa hồng và cỏ thơm Ấn Độ (patchouli). Mùi hương được tạo ra từ một loại chất lỏng tự nhiên gốc nước, do đó không gây dị ứng hay các vấn đề liên quan sức khỏe. Bằng sáng chế này còn cho phép phát tán mùi hương kết hợp với hệ thống điều hòa nhiệt độ trong các sảnh tiệc, nhà hát, khách sạn, bệnh viện, và trên tàu hỏa. Được biết, một công ty marketing của Mỹ đã ký thỏa thuận trị giá 2,5 triệu USD để phân phối sản phẩm này, trước tiên là ở Canada, Mỹ và Viễn Đông.

"Tin nhắn khứu giác"

Hãy thử tưởng tượng bạn có thể vừa chia sẻ bức ảnh về món ăn của mình, lại vừa giúp người mà bạn chia sẻ cảm nhận được mùi vị của món ăn đó ra sao. Mới đây, một nhóm sinh viên tại trường đại học Harvard, Mỹ, đang phát triển một phụ kiện có tên gọi Ophone nhằm giúp người dùng chia sẻ... mùi vị qua chiếc smartphone của mình. Nếu thành công, Ophone hứa hẹn sẽ đem lại cho chúng ta những trải nghiệm độc đáo chưa từng có. Theo trang ITProPortal, các sinh viên của trường Harvard đang hợp tác với nhóm chuyên gia tại phòng thí nghiệm Le Laboratoire ở Paris (Pháp) để phát triển phụ kiện này. Việc gửi "tin nhắn khứu giác" hứa hẹn cũng sẽ rất dễ dàng giống như chúng ta nhắn tin văn bản hay giọng nói thông thường vậy.

Ophone có thể phát ra nhiều loại mùi khác nhau dựa vào câu lệnh mà nó nhận được từ ứng dụng trên smartphone của người dùng. David Edwards - nhà sáng lập viện nghiên cứu Le Laboratoire tự hào nói rằng phụ kiện mà họ đang phát triển sẽ "không chỉ tái tạo lại phương pháp giao tiếp hiện tại, mà còn tạo ra một ngôn ngữ mới". "Chúng tôi muốn tìm ra phương pháp để khuếch tán mùi vị chính xác và khớp các mùi đó với hình ảnh. Đó sẽ là 2 ý tưởng chủ đạo trong việc phát triển Ophone" - Edwards cho biết. Nhờ đó, Ophone không chỉ giúp chúng ta nhận được chính xác mùi vị từ người gửi, mà còn có thể khớp nối với hình ảnh trên màn hình thiết bị Android của mình.

Google ra mắt dịch vụ cung cấp mùi hương

Dịch vụ giúp người dùng tận hưởng mùi vị ngay trên màn hình máy tính, điện thoại. Google đã cho ra đời tính năng Google Nose để giúp bạn thoải mái ngửi mùi ngay trên màn hình máy tính hoặc điện thoại. Dịch vụ Google Nose đang ở giai đoạn beta này sẽ cho phép người dùng có thêm một cảm giác mới trong cuộc sống tin học hóa hàng ngày, bên cạnh các thao tác nhập liệu, trò chuyện video trực tuyến hay thao tác chạm của màn hình cảm ứng.

Google còn cho biết các mùi hương được sắp xếp rất khoa học với thư viện 15 triệu scentibytes mùi hương. Bên cạnh đó, người dùng sẽ có trải nghiệm mùi hương an toàn bởi chỉ khi nào người dùng đồng ý mùi hương mới được tải xuống. Google cho biết dữ liệu mùi hương của hãng được thu thập từ nhiều xe Street Sense tự lái, công nghệ thu thập mùi hương trên các thiết bị Android cùng màn hình SMELLCD có khả năng tương thích và kiểm soát mùi cực tốt.

Nguyễn Hưng-L.T

(Theo Xinhua, DK)

Từ thông tin diễn viên Mai Phương bị K phổi, hãy tìm hiểu về ung thư qua góc nhìn bác sĩ chuyên khoa

Kỳ 1: Ung thư dưới góc nhìn của một bác sĩ chuyên khoa

Bài viết này tôi soạn ra để giúp cộng đồng ngoài ngành Y hiểu rõ hơn cách mà một bác sĩ tiếp cận một ca Bệnh ung thư, vì khi tham gia một số nhóm hỗ trợ bệnh nhân ung thư, tôi thấy “việc bác sĩ suy nghĩ thế nào” vẫn còn là một HỘP ĐEN khó hiểu đối với nhiều người. Khi đã hiểu hơn cách suy nghĩ của bác sĩ thì tôi nghĩ mọi người sẽ thông cảm hơn, hợp tác tốt hơn với bác sĩ để có kết quả tốt nhất.

Sau một thời gian dài nghiên cứu, giờ đây người ta đã biết rằng ung thư xảy ra do các đột biến gene xuất hiện trong suốt thời gian mà tế bào và cơ thể tương tác với các yếu tố gây ung thư ở môi trường bên ngoài.

Các đột biến gene có thể được chia làm nhiều loại, liên quan tới quá trình kiểm soát sự sinh sản và phát triển, di chuyển và xâm lấn của tế bào, cũng như các cơ chế mà cơ thể dùng để loại bỏ các tế bào hư hỏng.

Khi các tế bào phân chia không kiểm soát, phát triển vô tổ chức trong cơ thể, nó có xu hướng tích tụ nhiều sai sót/đột biến gene hơn. Đầu tiên khối u có thể chỉ ở 1 nơi, nhưng sau đó nó xâm lấn và di chuyển tới các bộ phận khác và làm ảnh hưởng tới hoạt động sống của cơ quan/nội tạng đó và gây ra các triệu chứng trên người bệnh.

Điều lưu ý ở đây là khi nói về căn bệnh ung thư, chúng ta chỉ nói thuần túy về khía cạnh sinh học, bệnh học. Nó khác với “Người bệnh ung thư”, là người mắc căn bệnh đó kèm theo những cảm nhận, cảm xúc của một con người.

Một ví dụ điển hình là nhiều bệnh nhân chỉ mới nghe có cục u, khả năng chỉ là u lành tính thôi nhưng mà đã có thể té xỉu rồi. Đó là vì cái nỗi sợ căn bệnh nó còn lớn gấp nhiều lần căn bệnh thực sự.

Về CĂN BỆNH ung thư, Khoa học đã tiến bộ đáng kể trong việc phát triển những phương pháp để đối phó với nó; điển hình là đang có rất nhiều vũ khí để tiêu diệt và kiềm chế khối u, như phẫu thuật cắt bỏ, xạ trị, hóa trị tại chỗ, hóa trị toàn thân, thuốc nhắm đích và gần đây nhất là các phương pháp miễn dịch.

Chúng còn có thể được dùng phối hợp với nhau để cho kết quả tốt hơn. Mặc dù đây là mảng được chú ý nhất từ trước đến giờ, chúng ta không nên quên là có nhiều mảng khác cũng quan trọng không kém như điều trị triệu chứng để bệnh nhân có chất lượng cuộc sống tốt hơn, hỗ trợ về dinh dưỡng, vận động, tinh thần để nâng cao tổng trạng giúp bệnh nhân theo chương trình điều trị, để “ra chiến trận cầm súng được chắc hơn”.

Tôi có một lần theo đoàn bắn súng thử ở Củ Chi. Tôi thấy nhiều người súng bắn “pàng” thì đạn bay tuốt đi đâu không thấy, nhưng có người đã nằm lăn quay ra đất vì nghe súng giật rồi. Theo đó, chế ngự khối u chỉ là một phần của cuộc chiến với ung thư thôi, chưa kể còn những việc liên quan khác như phòng ngừa, và xử lý các tình huống cấp cứu.

Còn đối với bệnh nhân ung thư, thật sự mà nói họ chịu rất nhiều đau khổ, từ nỗi khổ thực thể (như đau đớn, buồn nôn…) cho tới nỗi khổ tâm lý, tinh thần; ngoài ra còn rất nhiều băn khoăn lo lắng liên quan tới cuộc sống và tương lai bấp bênh.

Như vậy, điều trị tiêu diệt khối u chỉ là một phần của bức tranh tổng thể này, và công việc cũng như thách thức của người bác sĩ lâm sàng và nhóm chăm sóc ở đây là phải làm sao quan tâm hỗ trợ người bệnh một cách toàn diện nhất.

Tôi cũng xin nói thêm thực trạng là đa số nghiên cứu về ung thư chỉ đang tập trung vào việc phát triển vũ khí chế ngự, mà mãi những năm gần đây người ta mới chú ý nhiều hơn tới các vấn đề có tính nhân văn cho bệnh nhân, như làm sao giúp người bệnh tiếp tục đi làm, hòa nhập xã hội, làm sao để người bệnh sống thời gian cuối đời thanh thản ở nhà…

Ngay cả trong Trường Y, hầu hết thời gian là để học (mà học còn chưa hết!) các nội dung về điều trị CĂN BỆNH, vì các yếu tố xã hội xung quanh thường quá phức tạp, không có công thức nào chung để chỉ dạy đại trà. Ngoài ra, ở Việt Nam còn có quá ít (hầu như không có) network/hệ thống hỗ trợ các vấn đề xã hội cho bệnh nhân ung thư. Người bác sĩ vì thế cũng ngại tiếp cận các vấn đề đó hơn, giả dụ như khi nghe bệnh nhân than mắc nợ nhiều quá, hoặc sắp bị mất việc,…họ không biết phải đối đáp hay giúp đỡ như thế nào.

Nhưng dù gì thì bác sĩ cũng cố gắng điều trị cho người bệnh với những gì mà bác sĩ biết và bác sĩ có. Tôi hay thấy có người lên mạng hỏi “Ông em bị ung thư tụy, có NÊN mổ hay không, có NÊN hóa trị không? Có nên sang Singapore không? Và nhiều người nhảy vào tư vấn nhiệt tình, nói như đúng rồi.

Thật ra, họ không hiểu dùng các vũ khí đó, nên hay không, là một chuyện phức tạp, tùy tình huống mà NGUYÊN TẮC QUAN TRỌNG CỐT LÕI NHẤT là phải “Cân nhắc xem nó có lợi trên tổng thể cho người bệnh hay không. “Tiêu diệt ức chế khối u chỉ là 1 phần trong tổng thể quá trình điều trị và chăm sóc, nó có thể gây hại cho người bệnh trong một số tình huống”. Nó cũng như ví dụ bắn súng thử ở Địa đạo Củ Chi, nếu người ốm yếu mà vẫn ra trận vác thêm cây súng đó nữa thì nghe tiếng súng nổ có khi nằm ngất luôn rồi.

Câu hỏi tiếp theo là “LỢI ÍCH TỔNG THỂ LÀ DO AI QUYẾT ĐỊNH?". Thật ra, đây là câu hỏi khá khó, vì có nhiều trường hợp bệnh nhân không quyết định được, hoặc ý kiến của người thân quá mạnh. Người bác sĩ phải đắn đo nhiều để TƯ VẤN NHỮNG ĐIỀU CÓ LỢI NHẤT TRÊN TỔNG THỂ cho người bệnh.

Như một ví dụ dưới đây là bệnh nhân Nam, 57 tuổi bị ung thư trực tràng, di căn gan (giai đoạn 4) đang tìm kiếm cách chữa bằng hóa trị. Bệnh nhân này có đặc điểm là thích chơi đàn guitar. Giả dụ chúng ta có các số liệu khoa học như đây qua các nghiên cứu lâm sàng, theo đó phương pháp B có kết quả tốt hơn A trong việc kiểm soát căn bệnh, và B vì thế thường là lựa chọn đầu tay, vì bác sĩ nào cũng muốn ưu tiên cái mang lại cơ may cao nhất về thời gian sống. Tuy nhiên, phương pháp B lại CÓ THỂ gây ra tê tay nhiều hơn. Vì bệnh nhân này có động lực sống là chơi nhạc, và muốn tiếp tục cho tới cuối cùng, nên chúng tôi đã thống nhất theo phương pháp A.

Ví dụ này cho thấy ba vấn đề:

Lợi ích tổng thể còn tùy thuộc nhiều thứ, tốt nhất là do bệnh nhân chọn vì họ mới là người thực sự chịu khổ.Bác sĩ có thể không dự đoán điều gì sẽ xảy ra, nhưng không có nghĩa là 50:50 phó thác cho may rủi và chọn gì cũng được. Bác sĩ sẽ chọn phương án mà theo logic, theo xác suất nó DỄ mang lại điều tốt cho bệnh nhân hơn.Trong các nghiên cứu người ta thường ưu tiên công nhận các số liệu về thời gian sống, bệnh ổn định,…Còn các số liệu về tác dụng phụ là đưa thêm để các bác sĩ và bệnh nhân cân nhắc trong thực hành. Nhưng thật ra còn rất nhiều chi tiết không nghiên cứu cùng một lúc được, như chất lượng cuộc sống (QOL), tỉ lệ bệnh nhân phải bán nhà mất việc trên thực tế…Ví dụ, bán nhà sang qua Singapore hay lên thành phố chữa, kết quả tốt thì chưa chắc nhưng người thân sẽ ra sao sau đó?

Như vậy, người bác sĩ sẽ cần nhiều thông tin để nắm rõ căn bệnh, hiểu rõ người bệnh, cân nhắc nhiều điều kiện khác để giúp hướng người bệnh nhân và người nhà tới mục tiêu chung khả thi nhất. Đó chính là lý do mà tôi luôn cảnh báo những người nhà lên mạng hỏi thông tin điều trị với rất ít chi tiết về tình trạng của bệnh nhân. Ngoài ra tôi cũng nghi ngờ những người tích cực vào nhóm hỗ trợ bệnh nhân để quảng cáo thuốc TPCN hay các phương pháp chữa ung thư khi chưa biết gì về người bệnh.

* Tiêu đề do toà soạn đặt

Kỳ 2: Bác sĩ tiếp cận như thế nào khi tiếp nhận bệnh nhân ung thư?

TS.BS Phạm Nguyên Quý là bác sĩ Nội Tổng Quát bệnh viện trung tâm Kyoto Miniren Nhật Bản; Bác sĩ nội trú Ung thư nội khoa, Bệnh viện đại học Kyoto Nhật Bản. Bác sĩ là một trong những người khởi xướng dự án Y học cùng cộng đồng để biên soạn và phổ biến rất nhiều bài viết về bệnh tật, cách bảo vệ sức khỏe với thông tin xác thực, theo hệ thống, tham khảo các website dành cho bệnh nhân uy tín ở nước ngoài.

TS.BS Phạm Nguyên Quý

(Bác sĩ nội trú Ung thư, BV Đại học Kyoto Nhật Bản)

Đừng bỏ lỡ những vitamin thiết yếu cải thiện tâm trạng

Omega 3

Nghiên cứu mới đây của Mỹ ủng hộ lý thuyết rằng axit béo omega-3 đóng một vai trò quan trọng trong sức khỏe não bộ, đặc biệt là khi cải thiện các triệu chứng trầm cảm, chức năng nhận thức và tâm trạng chung. Nghiên cứu năm 2006 đăng tải trên tạp chí Tâm thần học Hoa Kỳ báo cáo rằng sự thiếu hụt axit béo omega-3 đã được xác định là một yếu tố góp phần gây rối loạn tâm trạng. Trên thực tế, những người bổ sung nhiều axit béo omega-3 từ chế độ ăn uống ít có khả năng bị trầm cảm ở mức vừa phải hoặc nhẹ. Một trong những cách chính để nhận được nhiều omega-3 trong chế độ ăn uống là ăn cá thu, cá hồi và cá trích, cũng như các loại hạt như hạt chia, hạt lanh, hạnh nhân, quả óc chó. Nếu món cá không phải thức ăn ưa thích, bạn có thể bổ sung bằng dầu cá có thành phần chính là DHA và EPA. Nếu bạn mắc bệnh lý tự miễn dịch hay rối loạn tâm trạng hoặc vấn đề về tim mạch thì lượng omega 3 cần cao hơn nhiều nhưng phải theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Vitamin B6

Vitamin B6 đóng một vai trò quan trọng trong một loạt các chức năng của cơ thể, cả về thể chất và tâm lý, đặc biệt đối với hoạt động thần kinh. Đó là một trong những lý do loại vitamin này thường được dùng cho các trường hợp rối loạn tâm thần, bao gồm trầm cảm. Trong đó, vitamin B6 có liên quan mật thiết đến quá trình trao đổi chất của estrogen, do đó sự thiếu hụt có thể liên quan chặt chẽ với hội chứng tiền kinh nguyệt với sự mất cân bằng hormone gây thay đổi tâm trạng, ngực mềm, thèm ăn, mệt mỏi, khó chịu và trầm cảm. Bên cạnh đó, thuốc tránh thai làm cạn kiệt các vitamin nhóm B, đặc biệt là vitamin B6, vì vậy việc bổ sung rất được khuyến khích cho những trường hợp này để cải thiện tâm trạng.

Axit folic

Axit folic có tác dụng giúp cơ thể tạo ra các tế bào mới. Đây là một trong những lý do khiến phụ nữ mang thai cần bổ sung loại vitamin này bởi trên thực tế, phụ nữ mang thai bị thiếu vitamin B9 có nguy cơ sinh con bị khuyết tật ống thần kinh như dị tật bẩm sinh và nứt đốt sống. Ngoài ra, sự thiếu hụt có thể gây ra trầm cảm. Chuyên gia chăm sóc sức khỏe tại Mỹ cho biết, axit folic có thể giúp tổng hợp serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến điều hòa tâm trạng và có nghiên cứu tại Mỹ đã phát hiện ra rằng nhiều người bị trầm cảm có liên quan đến cơ thể thiếu axit folic, cũng như vitamin B9. Theo Viện Y tế quốc gia Mỹ, những trường hợp thiếu axit folic có thể bổ sung tới 400 mcg mỗi ngày.

Magiê

Magiê giúp thư giãn, căng cơ, chữa táo bón và cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc sản xuất các kích thích tố não. Một nghiên cứu năm 2006 được công bố trong Các giả thuyết Y khoa (Medical Hypotheses) cho thấy rằng thiếu magiê có liên quan đến chứng trầm cảm, rối loạn hành vi và kích thích, và tất cả những vấn đề này đều có thể đảo ngược với sự đáp ứng của magiê. Tuy nhiên, theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nutrition Review, gần một nửa (48%) người trưởng thành ở Mỹ tiêu thụ ít hơn lượng magiê cần thiết. Do vậy, để cải thiện tâm trạng và giúp cơ thể thực sự thoải mái, bạn cần sử dụng các loại thực phẩm giàu magiê như ngũ cốc nguyên hạt, đậu khô, quả hạch và rau lá xanh đậm hoặc có thể uống bổ sung từ 320 đến 450 mg magie mỗi ngày, đặc biệt là vào ban đêm để giúp chứng mất ngủ.

Sắt

Một số dấu hiệu lớn nhất của thiếu sắt là năng lượng thấp, mệt mỏi mãn tính và thay đổi tâm trạng. Nếu những triệu chứng phổ biến này nghe có vẻ quen thuộc với bạn, bạn có thể là một trong số gần 10% phụ nữ hoặc 2% nam giới bị thiếu hụt. Theo khuyến cáo của RDA ( ) cần 18 mg sắt hằng ngày cho phụ nữ trong năm sinh đẻ và 25 mg cho phụ nữ mang thai. Có thể bổ sung sắt bằng các thực phẩm như gan, protein động vật, rau bina, đậu lăng, một số thực phẩm đậu nành, và thực phẩm tăng cường, như ngũ cốc và sữa hoặc bổ sung bằng thuốc.

L-theanine

Axit amin siêu sao này được tìm thấy trong trà xanh đã được biết là làm tăng nồng độ serotonin và tăng cường sóng alpha trong não. Một nghiên cứu năm 2013 công bố trên Tạp chí Dược phẩm Pakistan đã báo cáo rằng lượng trà xanh dẫn đến sự gia tăng dopamine và serotonin. Nghiên cứu cho thấy những ảnh hưởng có ích của việc uống trà xanh có thể là do sự thay đổi serotonin và/hoặc dopamine. Cách dễ nhất để bổ sung L- theanine là nên uống trà xanh dạng matcha mỗi ngày để cải thiện sự chú ý và tập trung.

Ngoài các vitamin và axit amin trên, vitamin D, vitamin B3, chromium, vitamin B12, vitamin C cũng đã được chứng minh có tác dụng cải thiện tâm trạng khi chúng giúp cải thiện nhận thức, tham gia vào việc sản xuất serotonin, ổn định lượng đường trong máu.

Lê Thu Lương

(Theo Reader’s Digest)

Dụng cụ y tế cá nhân: Những sai lầm khi sử dụng!

Nếu máy đo đường huyết được xem là thần hộ mệnh của bệnh nhân đái tháo đường thì với những người bị bệnh cao huyết áp, huyết áp kế đã trở thành vật bất ly thân. Tương tự, máy xông mũi họng lại rất tiện lợi và hiệu quả khi dùng điều trị bệnh hô hấp… các thiết bị theo dõi sức khỏe cá nhân là những cuộc cách mạng trong theo dõi tình trạng bệnh lý và hỗ trợ điều trị. Tiếc thay, do những sai lầm khi sử dụng nên đã dẫn đến tình trạng: Lợi bất cập hại!

Ngộ nhận từ máy đo đường huyết Với suy nghĩ: “Kết quả từ máy đo đường huyết cá nhân là chính xác nhất và như thế không cần phải tiến hành các xét nghiệm sâu định kỳ như chỉ định của bác sĩ”, bác N.V.H (67 tuổi, ngụ tại quận 9, TP.HCM) đã phải trả giá đắt khi bác sĩ kết luận bệnh đã biến chứng sang tim và thận. Vừa hối hận vừa pha lẫn một chút tức tối, bác H. kể lại: “Tôi phát hiện bị bệnh đái tháo đường đã gần 10 năm. Trong suốt một thời gian dài tôi luôn tuân thủ chế độ điều trị của bác sĩ. Uống thuốc đều đặn, ăn uống kiêng khem phù hợp. Tập luyện thể dục thể thao. Và một điều không thể thiếu đúng như yêu cầu của bác sĩ là sử dụng máy đo đường huyết để tự theo dõi biến động đường huyết của mình. Tôi tự sử dụng máy để theo dõi đường huyết lúc đói, sau ăn nhằm phát hiện khẩn cấp hạ hoặc tăng đường huyết. Trong những năm đầu, bên cạnh việc theo dõi đường huyết tại nhà thì 3 tháng một lần tôi đều vào bệnh viện để làm các xét nghiệm sâu để kiểm tra tình trạng tim, gan, thận, mắt… Tuy nhiên, thời gian sau này, khi thử đường huyết bằng máy đo đường huyết cá nhân tôi thấy chỉ số luôn ở mức gọi là lý tưởng: từ 100 - 140mg. Và cũng vì nghĩ là lý tưởng nên không đi xét nghiệm sâu định kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Chỉ vì ngộ nhận kết quả từ máy đo cá nhân là đúng và đủ nên hậu quả: bệnh đã biến chứng”.

Theo TS.BS. Nguyễn Thị Bích Đào - Trưởng khoa Nội tiết, BV. Chợ Rẫy, trong những năm gần đây, máy đường huyết cá nhân được xem là cuộc cách mạng trong điều trị bệnh đái tháo đường. Nó cho phép bác sĩ và bệnh nhân theo dõi và điều chỉnh đường huyết một cách chặt chẽ. Rất nhiều bệnh nhân bị bệnh đái tháo đường đã trang bị máy tại nhà. Và cũng rất nhiều bệnh nhân quả thực đã ngộ nhận chỉ cần dựa vào chỉ số đường huyết của máy đo tại gia là đủ. TS. Nguyễn Thị Bích Đào khẳng định, máy đường huyết cá nhân chỉ mang tính chất hỗ trợ để điều trị. Nên bệnh nhân cần phải làm các xét nghiệm thường quy mỗi 1 tháng, 3 tháng hay 6 tháng, tùy tình trạng bệnh, tại bệnh viện.

BS. Võ Anh Thoại - Trưởng Khoa Xét nghiệm Sinh hóa Huyết học, BV. Nhân dân Gia Định cho biết thêm, có nhiều sai lầm khi người bệnh sử dụng máy. Hầu hết mọi người đều nghĩ: hễ bị bệnh đái tháo đường là cần phải sử dụng máy đường huyết cá nhân. Trên thực tế, một số máy đo đường huyết không thể sử dụng cho bệnh nhân có bệnh thiếu máu hoặc đa hồng cầu. Hoặc máy có dùng que thử, có thể không dùng cho bệnh nhân đang điều trị bằng thẩm phân phúc mạc hay điều trị với thuốc chứa Maltose. Bên cạnh đó, mọi máy đo đều có những chất gây nhiễu nhất định, như: thực hiện không đúng quy trình (chẳng hạn, sát trùng chưa khô, không đủ mẫu máu), thiết bị không được bảo trì bảo dưỡng định kỳ, que thử hết hạn, không hiệu chỉnh lại máy sau khi thay que thử mới…

Giảm thính lực vì làm dụng máy xông mũi họng

Cũng giống như máy đường huyết cá nhân, máy xông mũi họng dùng để điều trị bệnh hô hấp rất hiệu quả. Máy xông khí dung đẩy thuốc dưới dạng hơi sương, tác dụng trực tiếp lên niêm mạc đường hô hấp, thấm sâu vào phế quản rất nhanh, hiệu quả, giảm tối đa phản ứng phụ của thuốc so với đường uống và đường tiêm. Dùng đúng cách là vậy. Ngược lại, không ít bà mẹ vì quá lạm dụng máy đã khiến cho con gặp phải tình trạng: bệnh này chưa thôi đã trồi bệnh khác.

Hai đứa con, một đứa lên 6, một đứa lên 3 hễ cứ thời tiết thay đổi là viêm phế quản, ho sặc sụa, thời gian đầu, chị Nhung (ngụ Phú Nhuận, TP.HCM) còn đưa con đi khám bác sĩ chuyên khoa. Nhưng sau đó, do bận rộn và quan trọng là thấy mỗi lần con được bác sĩ cho xông mũi thì tình trạng nghẹt mũi, khó thở và ho giảm hẳn, chị đã mua một chiếc máy xông về nhà. Mỗi lần con bị ho, khò khè là chị lại mua đúng loại thuốc trong đơn cũ bác sĩ kê về xông cho con. Khi phát hiện thấy con nghe kém, chị Nhung đưa con đi khám và tá hỏa khi bác sĩ kết luận con chị bị ngộ độc ốc tai, tiền đình do lạm dụng máy xông mũi họng.

Theo BS.CKII.Nguyễn Thị Kim Thoa - Trưởng khoa Nội Tổng quát 1, BV. Nhi Đồng 1, TP.HCM, việc mua thuốc theo đơn cũ bác sĩ kê và tự xông thuốc cho trẻ ở nhà là sai lầm thường gặp của các bà mẹ. Xông mũi họng chỉ là phương pháp điều trị một số bệnh lý ở đường hô hấp cấp hoặc mãn tính… Bệnh viêm đường hô hấp không phải lúc nào cũng giống nhau, mỗi bệnh được sử dụng mỗi loại thuốc khác nhau. Nên một điều kiện tiên quyết là trước khi xông cần được bác sĩ khám và kê đơn thuốc với liều lượng cụ thể. Những trường hợp được bác sĩ kê đơn về nhà xông thì các bậc cha mẹ phải lưu ý mỗi lần xông không quá 15 phút. Ngay sau khi xông thuốc cần cho trẻ uống nhiều nước. Đặc biệt, cần vệ sinh máy, nhất là ở bộ phận lọc không khí, đường ống dẫn để hạn chế bụi, nấm mốc, vi khuẩn theo đường xông vào cơ thể gây bệnh.

“Phụ thuộc” vào các chỉ số trên máy đo huyết áp

Tình trạng những bệnh nhân sử dụng máy đo huyết áp không đúng được BS. Võ Đức Chiến, BV. Nguyễn Tri Phương, chỉ rõ: nhiều người vẫn mua máy đo huyết áp về sử dụng tại nhà và có không ít người mua máy đo huyết áp ở cổ tay. Thực tế, bệnh nhân nên sử dụng máy đo huyết áp ở bắp tay để có kết quả chính xác hơn máy đo ở cổ tay. Máy được bảo quản ở nhiệt độ nào người bệnh cũng cần phải hết sức lưu ý. Bởi nếu để ở nhiệt độ quá nóng, thiết bị đo huyết áp có thể sai lệch 1 - 2 đơn vị. Riêng máy để trong máy lạnh, sau đó đưa ra ngoài sử dụng, quá 1 giờ đồng hồ, do thay đổi nhiệt độ, ron trong thiết bị giãn nở sẽ làm thay đổi các thiết bị đo. Sai lầm thường gặp và nguy hiểm nhất ở những bệnh nhân sử dụng máy đo huyết áp là “phụ thuộc” vào các chỉ số trên thiết bị này. Nhiều người rất sợ phản ứng phụ của thuốc nên khi thấy các chỉ số trên máy ổn định nên nhầm tưởng bệnh đã ổn định và không còn uống thuốc theo toa bác sĩ, tự dùng các bài thuốc dân gian. Điều trị cao huyết áp phải có một phác đồ chuẩn, tùy theo nguyên nhân của bệnh cao huyết áp mà bệnh nhân cần phải đặt stent hoặc sử dụng thuốc. Bỏ điều trị, bệnh nhân cao huyết áp có thể bị tai biến hoặc đột quỵ. Nếu đã có dấu hiệu suy tim ở người cao huyết áp, bỏ thuốc có thể dẫn tới tử vong. Vì vậy, bệnh nhân cao huyết áp tuyệt đối không được “phụ thuộc” vào chỉ số trên máy đo cá nhân để ngưng uống thuốc

NGUYỄN HUYỀN

Hội nghị khoa học và triển lãm răng hàm mặt quốc tế (VIDEC) lần thứ XI

PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến- Bộ trưởng Bộ Y tế phát biểu tại Hội nghị

Tới dự buổi lễ có Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, PGS. TS. Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ trưởng Bộ Y tế, GS.TS. Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế, TS. Trần Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Nội Vụ cùng các vị khách quốc tế, các nhà khoa học trong và ngoài nước với trên 3000 đại biểu quốc tế đến từ 25 quốc gia…

Tại hội nghị GS.TS Trịnh Đình Hải cho biết: “Để đáp ứng nhu cầu lớn về cập nhật kiến thức, kỹ thuật tiên tiến, nâng cao chất lượng điều trị, giảm chuyển tuyến và giữ bệnh nhân điều trị trong nước, ngành RHM Việt Nam đã tổ chức thường niên Hội nghị khoa học và triển lãm RHM quốc tế (VIDEC) tại thủ đô Hà Nội. Nhờ thường xuyên cập nhật kỹ thuật tiên tiến, ngành RHM Việt Nam đã không ngừng nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, thành công trong việc giữ người bệnh điều trị trong nước, hàng năm còn thu hút hàng chục ngàn người từ nước ngoài đến Việt Nam điều trị…”

GS.TS. Trịnh Đình Hải- Giám đốc BV RHM Trung ương HN-Phát biểu khai mạc Hội nghị

Hội nghị năm nay được tổ chức trong 3 ngày tại 5 địa điểm: Cung Văn hóa Hữu nghị Hà Nội; Khách sạn Nikko Hà Nội; Khách sạn Daewoo Hà Nội; Khách sạn Công Đoàn Việt Nam; Bệnh viện RHM Trung ương Hà Nội.

Chương trình hội nghị có 28 phiên khoa học với trên 80 chuyên đề do các nhà khoa học trong nước và quốc tế trình bày về các lĩnh vực chuyên sâu đang được quan tâm, bao gồm: Phẫu thuật hàm mặt và sọ mặt; Điều trị ung thư miệng - hàm mặt; Cấy ghép Implant; Nắn chỉnh răng – mặt; Phục hình răng và vật liệu nha khoa thông minh 4.0; Ghép xương và tái tạo mô quanh răng; Chỉnh hình xương mặt – hàm; Vi phẫu thuật phục hình khuyết hổng lớn vùng hàm mặt; Nha khoa dự phòng; Nha khoa thẩm mĩ... Cùng với chương trình khoa học là triển lãm nha khoa với 350 gian hàng giới thiệu các sản phẩm nha khoa nổi tiếng của các nhà sản xuất hàng đầu thế giới, đến từ châu u, Mỹ, Nhật Bản và nhiều nước tiên tiến khác.

Sau buổi lễ khai mạc sáng nay, chương trình nha học đường đã được tổ chức tại khách sạn Nikko với sự tham gia của các nhà khoa học đến từ các nước Châu Á Thái Bình Dương và trong khu vực, với những bài học kinh nghiệm từ chương trình nha học đường tại Việt Nam. Chương trình đã thu hút được rất nhiều sự quan tâm của các nhà khoa học trong khu vực trong lĩnh vực phòng và chữa bệnh răng miệng…

VIDEC đã thực sự trở thành sự kiện khoa học truyền thống và có uy tín trong khu vực và trên thế giới.

Song Anh